-
1 дөя кошы
см. тәвә кошы -
2 ау кошы
1) ло́вчая пти́ца ( сокол или ястреб)2) перна́тая дичь -
3 баба кошы
см. бабакош -
4 давыл кошы
( хәбәрчесе) буреве́стник -
5 җәннәт кошы
1) зоол. стриж2) жар-пти́ца; ра́йская пти́ца -
6 оҗмах кошы
1) зоол. жар-пти́ца, ра́йская пти́ца2) перен. безгре́шный, чи́стый ( говорится об умершем ребёнке)3) перен. о наи́вном, бесхи́тростном челове́ке -
7 сар кошы
зоол. каню́ксм. тж. сарыч -
8 су кошы
водопла́вающая пти́ца -
9 тәвә кошы
стра́ус -
10 тәвә кошы кебек башын комга яшерү
пря́тать го́лову в песо́к ( как страус)Татарско-русский словарь > тәвә кошы кебек башын комга яшерү
-
11 төн кошы
1) "солове́й", "ночни́к"; челове́к, не спя́щий но́чью2) эвф. разбо́йник, вор и т. п. -
12 шөпшә кошы
осое́д; см. тж. шөпшәашар -
13 тәвә кошы
страус -
14 тәвә
-
15 ау
I сущ.1) охо́та, лов, ло́вля || охо́тничий, охо́тницкий прост. (сезон, рожок); ло́вчийауга чыгу — выходи́ть на охо́ту
ау мылтыгы — охо́тничье ружьё
ау кагыйдәләрен бозу — наруша́ть охо́тничьи пра́вила
ау этләре — охо́тничьи соба́ки
ау кошлары — ло́вчие пти́цы
ау чокыры — ло́вчий ров
2) собир. лову́шка (лову́шки), сило́к (силки́), западня́, западни́ (для ловли зверей, птиц); тенёта ( на зверей); сеть, се́ти (для ловли птиц, мелких зверей и т. п.), сеть, не́вод ( для ловли рыб) || силко́вый, сетево́йҗәнлеккә ау кую — ста́вить (расставля́ть) лову́шки на зве́ря (звере́й)
3) редко охо́тничий сезо́н, охо́тничья пора́; охо́таауны яптылар — охо́ту (охо́тничий сезо́н) закры́ли
4) ( вообще) добы́ча, дичь, лов, уло́в5) перен.; в косв. ф. западня́, сеть (се́ти), лову́шкадошман авына эләгү — оказа́ться в лову́шке врага́
•- ау ите- ау кошы
- ау эте
- ауга йөрү••ау кору — устра́ивать (устро́ить, гото́вить/пригото́вить, ста́вить/поста́вить) западню́; плести́ (сплести́), расставля́ть/расста́вить се́ти (сеть); гото́вить (пригото́вить, стро́ить, устра́ивать/устро́ить, ста́вить/поста́вить) лову́шку
ауга төшерү (эләктерү; каптыру) — пойма́ть в се́ти
II подр.ауга төшү (эләгү; кабу) — попада́ть (попада́ться/попа́сть, угоди́ть) в западню́ (се́ти)
см. тж. һауIII аау, аауумежд."ау (аау)" дип эндәшү (кычкыру, аваз бирү) — ау́кнуть, ау́кать || ау́канье
"ау (аау)" дип эндәшү (аваз биреш) — ау́каться/ау́кнуться
-
16 баба
I сущ.1)а) дед, пре́докбаба лар йоласы — обы́чай пре́дков
б) пре́док, дре́вняя фо́рма (в генеалогическом и др. значениях)кешеләрнең биологик бабалары - маймыллар — биологи́ческие пре́дки люде́й - обезья́ны
в) книжн. слово-детерминант к имени известного высокочтимого представителя давно умерших поколенийКаюм баба — Каю́м Насыри́ ( известный просветитель ХIХ века)
Коркыт баба — дед Корку́т ( легендарный певец праотец тюркских народов)
2) дед, де́душка ( как термин родства - отец отца или матери) см. тж. дәү әтибала - бала урынында, баба баба урынында булсын — посл.; букв. пусть де́ти на ме́сте дете́й, а де́ды - на ме́сте де́дов; (ка́ждому своё ме́сто)
3) разг. оте́ц жены́, тестьҗиде баҗа, бер баба — семь свояко́в - оди́н тесть
4) в игре в альчики (бабки) ба́бка; а́льчик5) см. бабачы•- баба кошы
- баба тел
- бабага бирү
- бабага бирерлек булган
- бабага утырту
- бабалар сукмагы
- бабалар юлы
- бабалар сукмагыннан бару
- бабалар сукмагыннан атлау
- бабасын атау
- бабаларын атау
- бабасын искә алу
- бабаларын искә алу II сущ.; тех.ба́ба, копёрбаба белән бәрү — бить ба́бой (по сваям)
-
17 башакчан
прил.1) колоси́стый, см. тж. башаклы 1)2) прост. колося́щийся; в ста́дии колоше́ниябашакчан басуда бәхет кошы сайрый — посл. (букв. в колося́щемся по́ле поёт пти́ца сча́стья)
-
18 бәхет
сущ.1) сча́стьебәхет - көрәш ул — сча́стье - э́то борьба́
һәркемнең үз бәхете — у ка́ждого своё сча́стье
••бәхетне сатып алып булмый — погов. сча́стье на (за) де́ньги не ку́пишь
2) успе́х, везе́ние, уда́ча, бла́го (на работе, в жизни, в учёбе и т. п.)аның тормышында бәхет һәрвакыт юлдаш булды — в жи́зни ему́ всегда́ сопу́тствовала уда́ча
3)а) в знач. вводн. сл. бәхетең твоё сча́стьебәхетең, үзең бирдең, югыйсә... — твоё сча́стье, сам отда́л, а то бы...
бәхетең, әтиеңә әйтмәдем әле, югыйсә... — твоё сча́стье, отцу́ ещё не сказа́ла, а то бы...
б) бәхеткә, бәхеттән к сча́стью, на сча́стьеминем бәхеткә (бәхеттән), машина килеп чыкты — на моё сча́стье, появи́лась маши́на
••бәхет алга (бәхет бару) — име́ть уда́чу за уда́чей
бәхет басу (бәхет җиңү) — повезти́ безл.
бәхет капкасы ачылды (бәхет ишеге ачылды) — уда́ча улыбну́лась
бәхет йолдызы (бәхет кояшы) — поэт. исто́чник сча́стья, звезда́ сча́стья
бәхет кошы — миф. пти́ца сча́стья, жар-пти́ца
бәхет кирегә китү — потерпе́ть неуда́чу; не повезти́
бәхет сынау — испыта́ть сча́стье, рискну́ть на сча́стье
бәхет эше — де́ло слу́чая
бәхете җиңү — посчастли́виться, повезти́ безл.
бәхетең бар икән — везёт же тебе́
бәхеткә каршы — к сча́стью
бәхеткә туры килү — посчастли́виться
-
19 ганка
сущ.; миф.1) ( ганка кошы) а́нка ( сказочная птица жившая на горе Каф); фе́никсдөя ганка кошыннан яратылган, ди — верблю́д, говоря́т, произошёл от пти́цы а́нка
2) перен. глупе́ц, тупи́ца; хвасту́н, болва́нганка булма — не будь болва́ном
ганка йомыркасы кадәр — сли́шком большо́й, величино́й с яйцо́ а́нки
ганка йомыркасы кадәр шатлыкирон. — ра́дость величино́й с яйцо́ а́нки
-
20 давыл
сущ.1) бу́ря, мете́ль, вью́га, урага́н, цикло́н; шторм ( обычно на воде) || бурево́й, урага́нный, штормово́йдавыл кузгалды (күтәрелде) — подняла́сь бу́ря
давылга очрау — быть засти́гнутым бу́рей (што́рмом)
давыл ике сәгать котырынды — урага́н бушева́л два часа́
давыл болытлары — буревы́е ту́чи
давыл өермәсе — урага́нный вихрь
давыл дулкыннары — штормовы́е во́лны
2) перен.; в разн. знач. бу́ряреволюция давылы — бу́ря револю́ции
сыйнфый көрәш давыллары — бу́ря кла́ссовых битв
ярсу давылы — бу́ря негодова́ния
көчле кичерешләр давылы — бу́ря си́льных пережива́ний
•- давыл үләне
- давыл чәчәге
- 1
- 2
См. также в других словарях:
баба — 1. Бабай (1 3) 2. Хөрмәтле карт ир кеше: үткән буыннарның аеруча билгеле, хөрмәтле вәкиле. Нәселнең, халыкның борынгы чыгыш нигезен тәшкил иткән кабилә, ыру, кеше һ. б. 3. Биологик ыругның (семьялыкның, классның) борынгы бер вәкиле бу… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
давыл — 1. Гадәттә явым алдыннан яки явым вакытында була торган җимергеч көчле җил. күч. Зур куәт һәм дәһшәт белән үтә торган эш хәл, процесс, күренеш 2. күч. Иҗтимагый хәрәкәттәге, җәмгыять тормышындагы дәһшәтле вакыйгалар, бәрелешләр тур.. Гауга, зур… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
урман — 1. Шактый зур урын алып, тоташ күп булып үсеп утырган агачлар төркеме, шулай ук күп булып агачлар үскән мәйдан 2. Төзелештә һ. б. ш. эшләрдә материал итеп куллану өчен киселгән агачлар урман ташырга да вакыт булмады 3. күч. Биек булып калкып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
альбатрос — Очы кәкрәеп килгән озын томшыклы һәм тар озын канатлы зур диңгез кошы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
балашар — Чәчәкләрдән бал суырып, ялап тукланучы кечкенә көньяк кошы; рус. Медоед … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
балимәр — Чәчәкләрдән бал суырып, ялап тукланучы кечкенә көньяк кошы; рус. Медоед … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бәпкә — I. 1. Каз, үрдәк кебек су кошы баласы. 2. с. Бер яше тулып җитмәгән, яшь (каз, үрдәк һ. б. тур.) бәпкә каз. БӘПКӘ ҮЛӘНЕ – Урамда, каралты тирәләрендә үсә тор. вак яфраклы үлән. II. БӘПКӘ – Бәбәк (II). III. БӘПКӘ – Астагылары утыртылган, өстәгесе… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бибек — Кечкенә саз кошы; тәкәрлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
боҗыр — Көртлекләр семь. чуар каурыйлы урман кошы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бытбылдык — 1. Кыр тавыгының бер төре: очлаеп килгән озын канатлы, бик кыска койрыклы басу кошы; рус. Перепел 2 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гагара — Коры җирдә бик авырлык белән хәрәкәт итә торган, зур гәүдәле төньяк су кошы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
